این کتاب در نه فصل نگاشته شده است که هر کدام از این فصل ها به گفتارهایی تقسیم شده اند. نگارنده در مقدمه این کتاب به مساله چارچوب و الگوی تحلیل پرداخته است و پس از اشاره به رویکردهای مختلف مانند چارچوب های دانش محور، موضوع محور، توسعه محور، نیرو محور و شکاف محور برای تحلیل تاریخ معاصر ایران چارچوبی تلفیقی را برگزیده است.
موضوع اثر حاضر تحلیل و بررسی تحولات سیاسی - اجتماعی ایران معاصر است. دوره معاصر برای هر جامعه ای از زمانی شروع می شود که رویداد سرنوشت سازی برای آن جامعه در آن مقطع اتفاق افتاده و هنوز کلاف آن رویداد در حال باز شدن باشد. برای ایران این رویداد عصر صفویه است، زیرا دولت ایران شیعی در این اثر تأسیس شد و تاکنون همین کلاف در حال باز شدن است.
انقلاب اسلامی نیز محصول تداوم اندیشه سیاسی تشیع است، البته نویسنده اثر حاضر منکر این مطلب نیست که در عصر قاجاریه تحولات مهمی اتفاق افتاده و آنها هم برای ایران و سرنوشت ایران مهم است و از جمله این تحولات مهم انقلاب ناتمام مشروطه است. با همه این اوصاف در اثر حاضر نه مشروطه نقطه آغاز تاریخ معاصر به حساب آمده است و نه آغاز قاجاریه، که برخی به دلیل مقارن بودن آن با انقلاب 1789 فرانسه آنرا نقطه شروع تاریخ معاصر دانسته اند.
بخش های اصلی این کتاب عبارتند از:
فصل اول: مفاهیم و چارچوب نظری
فصل دوم: نظام سیاسی و دولت در ایران معاصر
فصل سوم: علما، نیروهای مذهبی و دغدغه حفظ دین
فصل چهارم: زمینه های اندیشه ای تحولات سیاسی ایران معاصر
فصل پنجم: عقب ماندگی و توسعه؛ ارزیابی تکاپوها
فصل ششم: شکاف های ساختاری، هویت و احزاب در ایران
فصل هفتم: روشنفکری، سکولاریسم و سکولاریزاسیون
فصل هشتم: اقتصاد سیاسی ایران معاصر
فصل نهم: بیگانگان و تحولات ایران معاصر